Prepress-kennis

Aangezien de kleurweergave bij drukwerk verschilt van die op een beeldscherm, zijn er bij het ontwerpen van drukklare bestanden enkele belangrijke aandachtspunten. Hieronder lichten we de verschillen toe: kort gezegd, RGB wordt gebruikt voor digitale beeldschermen en CMYK voor drukwerk.

Wanneer bestanden van scherm naar druk worden overgezet, moeten afbeeldingen worden omgezet van het ene kleurmodel naar het andere. Dit vereist extra verwerking en kan kleurverschillen veroorzaken. Daarom wordt aangeraden om het bestand vanaf het begin in CMYK-modus te ontwerpen.

RGB betekent:

Rood (Red), Groen (Green), Blauw (Blue).

Dit is het kleurmodel dat wordt gebruikt voor elektronische beeldschermen zoals computers en tv’s. RGB is een additief kleurmodel dat kleuren creëert door licht van de drie primaire kleuren te mengen. Wanneer alle drie gecombineerd worden, ontstaat wit; wanneer er geen licht is, zien we zwart.

CMYK betekent:

Cyaan (Cyan), Magenta (Magenta), Geel (Yellow), Zwart (Key).

CMYK is een subtractief kleurmodel dat gebruikt wordt voor drukwerk.

Kleuren worden gecreëerd door kleur van wit papier af te trekken. Cyaan absorbeert rood, magenta absorbeert groen en geel absorbeert blauw. Zwart (K) wordt toegevoegd voor diepte, contrast en kleurintensiteit.

Problemen bij conversie van RGB naar CMYK

De conversie van RGB naar CMYK kan kleurverschillen veroorzaken door het verschil in kleurmodellen. RGB en CMYK hebben verschillende kleurengamma’s en mengen kleuren op een andere manier.

Veelvoorkomende problemen zijn:

Verschil in kleurengamma:

RGB heeft een groter kleurengamma dan CMYK, vooral op schermen. Daarom kunnen bepaalde RGB-kleuren buiten het bereik van CMYK vallen, wat leidt tot onnauwkeurige kleuren.

Kleurvervorming:

Door het verschil in principe kunnen bepaalde kleuren niet nauwkeurig worden omgezet. Fel fluorescerende kleuren of helderrood zijn vaak moeilijk reproduceerbaar in CMYK.

Verlies van details en kleur:

Oververzadigde of zeer donkere gebieden verliezen tijdens conversie vaak nuance of kleurverloop.

Zwartomzetting:

Zwart in RGB is de afwezigheid van licht, terwijl zwart in CMYK wordt gevormd door het mengen van cyaan, magenta en geel. Hierdoor kunnen er verschillen ontstaan in de diepte of intensiteit van zwart.

Zo verminder je fouten bij RGB naar CMYK conversie:

Bestand direct in CMYK instellen & vierkleur zwart omzetten naar enkel zwart:

Stel je software zo in dat CMYK de standaardkleurruimte is. Gebruik geen vierkleur zwart; zet dit om naar enkel zwart. Voor grijstinten kan de K-waarde worden aangepast (percentage).

Voorvertoning en vergelijking:

Vergelijk RGB- en CMYK-versies van het beeld na conversie om kleurverschillen en mogelijke fouten direct te herkennen en aan te passen.

Gebruik kleurenschaal (kleurwaaier):

Raadpleeg kleurensystemen om kleurverschillen tussen ontwerp en drukwerk te minimaliseren. Kleurenscala helpt bij het behouden van kleurconsistentie over verschillende media.

Veelgemaakte fouten in drukklare bestanden

Geen afloop ingesteld:

Zonder afloop van 3 mm rondom kunnen na het snijden ongewenste witte randen of afgesneden inhoud ontstaan.

Werkgebied verkeerd ingesteld:

Veelgemaakte fout → werkgebied = afloopformaat
Correct → werkgebied = eindformaat, afloop apart instellen.

Veiligheidsmarge:

Alle tekst moet minstens 5 mm binnen het eindformaat geplaatst worden om snijfouten te voorkomen.

Vierkleur zwart:

Zwart opgebouwd uit CMYK kan registratieproblemen geven. Gebruik enkel zwart (K) voor een zuiver resultaat.

Doordruk:

Bij een inktdekking boven 250% droogt de inkt slecht en kan de achterzijde vlekken op de voorzijde maken. Controleer dat het totale CMYK-percentage onder 250% blijft.

Moeilijk te drukken kleuren

Kleuren die lastig zijn om te drukken zijn meestal metallic kleuren, fluorescerende kleuren en tussenkleuren.

Deze vereisen speciale inkten of meer ervaring en expertise om nauwkeurig te drukken.

Voorbeelden:

Metaalkleuren:

Vereisen speciale pigmenten of inkten voor een metalen effect.

Fluorescerende kleuren:

Hiervoor zijn zeer heldere pigmenten nodig.

Tussenkleuren:

Vereisen nauwkeurige inktmenging en overdruk.

Kleurwaarde opzoeken in een kleurenschaal – vier stappen

Bijvoorbeeld: C80 M50 Y80 K0

Zoekvolgorde: KYMC (tip: in omgekeerde volgorde)

Stap 1:

Zoek de pagina met K = 0

Stap 2:

Zoek binnen die pagina de Y-waarde van 80

Stap 3:

Zoek in de rijen de M-waarde van 50

Stap 4:

Zoek in de kolommen de C-waarde van 80

RGB naar CMYK in 3 stappen

Klik op “Bestand” → kies “Documentkleurmodus” → selecteer “CMYK-kleur”

Kennis over Sammeldruk

Sammeldruk betekent dat jouw bestand samen met dat van anderen op één drukplaat wordt gezet.

Deze methode is geschikt voor kleine oplages.

Omdat meerdere ontwerpen op één plaat staan, kunnen er kleurverschillen optreden van 10\~20%, zelfs binnen dezelfde batch.

De mate van kleurverschil hangt af van welke kleuren in de andere bestanden op de drukplaat zitten.
Bijvoorbeeld:

Als er veel blauw op de plaat zit, kan het drukwerk een blauwe zweem krijgen.
Als er veel geel op de plaat zit, kan het drukwerk wat geler uitvallen.